Kan sulandırıcılar herkesin elinde, peki gerçekten şart mı?
Kan sulandırıcı ne işe yarar?
Kan sulandırıcı denilen ilaçlar aslında kanı “su gibi akışkan” yapmaz. Kanın pıhtılaşmasını yavaşlatır ve damar içi tıkanmaların önüne geçer.
– Kalp damarlarında tıkanma riski olanlarda
– Stent takılanlarda
– Kalp kapağı protezi bulunanlarda
– Atriyal fibrilasyon gibi ritim bozukluğu olanlarda hayati öneme sahiptir.
(American Heart Association, 2024)
Aspirin herkes için mi?
Uzun yıllar boyunca düşük doz aspirin (81-100 mg) “kalp koruyucu” olarak milyonlarca kişiye önerildi. Ancak son 10 yıldaki araştırmalar gösterdi ki; düşük riskli kişilerde faydası, getirdiği riskten fazla değil.
Kanama, mide ülseri, beyin kanaması gibi yan etkiler göz önüne alındığında, artık sadece doktor kontrolünde ve belli risk grubundaki kişilere başlanıyor.
(New England Journal of Medicine, 2023)
Kan sulandırıcı kullananlar için altın kurallar
1- İlacı her gün aynı saatte alın.
2- Cerrahi veya diş çekimi öncesi mutlaka doktorunuza bildirin.
3- Morarma, diş eti kanaması, dışkıda kan görürseniz acilen sağlık kuruluşuna başvurun.
4- Takviyeler ve bitkisel çayları doktorunuza danışmadan kullanmayın.
5- İlacı bırakmak ya da değiştirmek asla kendi kararınız olmasın.
“Aspirinle birlikte ağrı kesici alınır mı?”
İbuprofen ve benzeri bazı ağrı kesiciler, aspirinle etkileşip kanamayı artırır. Doktor önerisi olmadan kullanılmamalıdır.
Sık sorulanlar
“Kandaki pıhtı kalbime ya da beynime gider mi?”
– Eğer kalpte ritim bozukluğu varsa, pıhtı kalpte oluşur ve beyne gidebilir. Bu durumda kan sulandırıcı şarttır.
“Bitkisel takviyeler zararsızdır” deniyor doğru mu?
– Hayır. Ginkgo biloba, sarımsak hapları, balık yağı gibi ürünler de kanamayı artırabilir. Özellikle cerrahi öncesi mutlaka doktora söylenmelidir. (Mayo Clinic, 2023)
Yeni nesil kan sulandırıcılar
Son yıllarda warfarin gibi sık kan testi gerektiren ilaçların yerini “NOAC” adı verilen yeni nesil kan sulandırıcılar aldı (apiksaban, dabigatran, rivaroksaban gibi).
Avantajları:
– Düzenli kan testi gerektirmiyor
– Etkisi daha stabil
– Yiyeceklerle daha az etkileşim Ama bu ilaçlar da doktor gözetiminde kullanılmalı; unutulan dozlar veya gereksiz bırakmalar ciddi pıhtı riskine yol açar. (European Heart Journal, 2024)
Doğal kan incelticiler gerçekten işe yarıyor mu?
Nar, sarımsak, zerdeçal, zencefil, omega-3 ve yeşil çay… Hepsinin kanda hafif inceltici etkisi olduğu bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir. Ancak bu besinler, aspirin veya warfarin gibi ilaçların yerini tutmaz. Sadece destekleyici rol oynar. Üstelik aşırı tüketimleri, ilaçlarla birlikte alındığında kontrolsüz kanamaya yol açabilir. (Journal of Nutrition, 2022)
Kimler dikkat etmeli kimler hiç başlamamalı?
– Kalp krizi geçirenler
– Stent veya bypass yapılanlar
– İnme (felç) hikayesi olanlar
– Kalp kapağı protezi takılanlar
– Atriyal fibrilasyon gibi ritim bozukluğu yaşayanlar
Bu gruplarda aspirin veya daha güçlü kan sulandırıcılar hayat kurtarıcıdır.
Doktor gözetimi olmadan bırakılması ölümcül sonuçlara yol açabilir.
(Cleveland Clinic, 2023)
YARIN
– Ne kadar yürümek gerçekten koruyor?
– Nabız aralığını nasıl hesaplamalı?
– Hızlı adım mı, uzun mesafe mi daha faydalı?
– Kalbi güçlendiren 20 dakikalık günlük plan
