Kocaeli MÖ 377 MÖ 67 yılları arasında “Bitinya” adı verilen bir bölgede faaliyet gösteren devletin egemenliğinde yer aldı. Bitinya bölgesi, İzmit Körfezi, İstanbul, Sakarya ve Bursa arasında kalan bir bölgedir. Bu bölge tarihsel süreçlerde, “Olbia”, “Astakos”, “Nicomedia”, “İznikmid”, “İzmid” ve son olarak da Cumhuriyet Döneminde “Kocaeli” adlarını alarak tarihe yön verildi. Nikomedia, askeri deha olarak bilinen Hannibal’in intihar ettiği, tarihçi Arrian’ın doğduğu bir kent olması açısından önemini gün geçtikçe arttırmıştır. Roma Döneminde, İmparator Diocletiad, 284 yılında Nicomedia’yı işgal etti. Daha sonra bu bölgede hüküm sürmesiyle, Nicomedia uzun yıllar Roma İmparatorluğu’nun başkenti oldu. Şehir, o kadar gelişti ki zamanla dünyanın dördüncü büyük kenti haline geldi. Nicomedia, 324 yılında İmparator Licinius, I. Konstantin tarafından Hrisopolis Muhaberesi’nde yenilene kadar Roma İmparatorluğu’nun en önemli kenti olarak kaldı.
Tarih, 24 Ağustos 358 yılının gösterdiğinde Nicomedia’da büyük bir deprem meydana gelmiş; kentte, çok büyük bir yıkıma yol açmıştır. Felaket bununla sınırla kalmamış, ayrıca depremin ardından büyük bir yangın çıkarak kenti neredeyse yok etme noktasına getirmiştir. Bizans döneminde ise şehir, Bizans’ın düzenlediği seferlerde önemli rol oynamıştır. Nicomedia’nın Kocaeli ismine dönüşmesi, yani ilk Türk egemenliğine girmesi Selçuklu döneminde başlar. Nicomedia, Osmanlı Egemenliği’ne geçmesinin ardından (1337) önce “İznikmid”, daha sonra ise “İzmid” ismini aldı. Osmanlı Dönemi’nde “İzmid” şehri, Kanuni Sultan Süleyman zamanında en parlak dönemini yaşadı. Kocaeli’nin ticari hayatı bu dönemde oldukça önem kazanır. İzmit, tarihinde birçok büyük deprem barındırmaktadır. Osmanlı Döneminde 14 Eylül 1509 yılında İstanbul ve İzmit bölgesinde büyük bir deprem daha meydana gelmiş; Süleyman Paşa Medresesi başta olmak üzere 5 cami, 300 ev ile kentin deniz kıyısındaki surlar onarılamayacak biçimde yıkılmıştır. 1888 yılında Nicomedia, bağımsız bir kent haline geldi. İsmi ise İzmit olarak değiştirildi. Daha sonra bölgeye fatihi Akçakoca’dan dolayı Akçakoca’nın yurdu manâsına gelen ‘Kocaeli’ ismi verildi.
Cumhuriyet Dönemi
1918 tarihinde İzmit’i İngilizler işgal etti. Ancak 27 Ekim 1920 tarihinde İzmit, Yunanlılara verildi. Resmi olarak, İzmit kenti 27 Haziran 1921 tarihinde Türk topraklarına katıldı. Cumhuriyet’in ilanından yaklaşık 1 yıl sonra 20 Nisan 1924 tarihinde “Kocaeli” adında bir il kuruldu. İzmit ise bu ile bağlanarak günümüzdeki yerini aldı. Kocaeli’de sanayi ve ticaret her dönemde ülkenin ortalamasından daha yüksekte yer almıştır. Kent, iş olanakları ve sanayisinden dolayı göçe açık bir il haline geldi.
